Στα πλαίσια της γυναικολογικής παρακολούθησης και προληπτικής ιατρικής θα αναλύουμε και τη δυνατότητα κατάψυξης ωαρίων, διαδικασία που αναλαμβάνω πλήρως, με εμπειρία πλέον 20ετίας. Το εντάσσω ως διακριτική ενημέρωση ρουτίνας στις κυρίες που με επισκέπτονται στα 32-34 τους χρόνια. Η κρυοσυντήρηση ωαρίων είναι κατεξοχήν μέτρο προληπτικής ιατρικής και οφείλω να το παρουσιάσω ως σοβαρή εναλλακτική επιδίωξης γονιμότητας.
Επιπλέον τονίζω τη σημαντική συμβολή του τρισδιάστατου υπερήχου σε συνδυασμό με το ορμονικό προφίλ, για τον εξατομικευμένο προσδιορισμό της ποιότητας, της πραγματικής αν θέλετε ηλικίας των ωοθηκών, παράγων καθοριστικός πριν τη λήψη αποφάσεων. Δείτε μία τυπική γνωμάτευση, πόσες πολλές παράμετροι συναξιολογούνται:
Μαιευτικό – Γυναικολογικό Ιατρείο
Αλέξανδρος Καλογερόπουλος , FRCOG
Κηφισίας 89-91, Αθήνα
Τηλ. 210-6926247, Email [email protected]
ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΩΟΘΗΚΙΚΗΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ
Όνομα:
Ηλικία:
Ορμονικές εξετάσεις:
FSH= mIU/ml
Οιστραδιόλη= pg/ml
AMH= ng/ml
Υπερηχογραφική εκτίμηση:
Όγκος ενδομήτριας κοιλότητας=
Doppler μητριαίας αρτηρίας PI=
Μέσος ωοθηκικός όγκος=
Doppler στρώματος ωοθήκης PSV=
Τρισδιάστατη υπερηχογραφική εκτίμηση:
AFC (Antral Follicular Count)=
(Μέθοδος προσδιορισμού 3D-SonoAVC Foll GE)
Vascular Index (VI)=
Flow Index (FI) =
(Μέθοδος προσδιορισμού 3D-VOCAL GE)
Η διατήρηση της γονιμότητας απασχολεί όλο και περισσότερες γυναίκες που θέλουν να αναβάλουν τη δημιουργία οικογένειας για διάφορους λόγους. Η κατάψυξη ωαρίων φαίνεται πως είναι μια αξιόπιστη λύση.
Γιατί έχει γίνει η κατάψυξη ωαρίων θέμα συζήτησης; Τον τελευταίο καιρό είναι ένα θέμα που συζητιέται ευρύτατα παντού. Τον Οκτώβριο του 2012, η Αμερικανική Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής (ASRM) ανακοίνωσε ότι πλέον η κρυοσυντήρηση ωαρίων δε θεωρείται πειραματική διαδικασία αλλά θεραπεία ρουτίνας, όπως π.χ. και η εξωσωματική. Η απόφαση αυτή ελήφθη αφότου εξετάστηκαν πάνω από 1.000 επιστημονικές δημοσιεύσεις που αναφέρουν ότι το ποσοστό επίτευξης εγκυμοσύνης έπειτα από κατάψυξη ωαρίων είναι το ίδιο με τα «φρέσκα» ωάρια.
Σε ποιες γυναίκες απευθύνεται; Αρχικά η μέθοδος αναπτύχθηκε για ασθενείς που έπρεπε να υποβληθούν σε θεραπείες που επηρεάζουν τη γονιμότητα (π.χ. χημειοθεραπεία) με στόχο την επίτευξη εγκυμοσύνης στο μέλλον. Τελικά όμως εφαρμόζεται κυρίως για κοινωνικούς λόγους. Οι γυναίκες πλέον καθυστερούν τη δημιουργία οικογένειας προκειμένου να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους, να εδραιωθούν επαγγελματικά ή, πολύ απλά, γιατί ακόμα δεν έχουν βρει τον κατάλληλο σύντροφο. Οι γυναίκες αναφέρουν ότι έτσι απαλλάσσονται από το άγχος ότι «τελειώνει ο χρόνος» τους και ότι τους δίνεται η ευκαιρία να πάρουν σωστές αποφάσεις για την επαγγελματική και προσωπική τους ζωή.
Με ποιο κριτήριο αποφασίζουμε ότι πρέπει να το επισπεύσω; Πέραν της ηλικίας, μας κατευθύνει ο υπερηχογραφικός έλεγχος σε συνδυασμό με ορμονικές εξετάσεις. Συγκεκριμένα κάνω ειδική εξέταση υπερήχου με Doppler- μελέτη της αγγείωσης και οξυγόνωσης των ωοθηκών και του αριθμού των πρωτογενών ωοθυλακίων (AFC) με τρισδιάστατη τεχνική. Τα ευρήματα συνδυάζονται σε ειδικό αλγόριθμο με τις ορμονικές FSH και ΑΜΗ και προσδιορίζεται με αξιοπιστία η “ηλικία” των ωοθηκών. Αποφασίζουμε έτσι έχοντας σαφή τεκμηρίωση για την εικόνα (τωρινή και μελλοντική) των ωοθηκών.
Τι περιλαμβάνει η διαδικασία; Η κατάψυξη ωαρίων είναι ουσιαστικά σαν το πρώτο μέρος μιας εξωσωματικής. Η διέγερση των ωοθηκών με φαρμακευτική αγωγή (χάπια και ενέσεις) διαρκεί συνήθως 10-12 ημέρες και παρακολουθείται με υπερηχογραφήματα και εξετάσεις αίματος (έλεγχος ορμονών). Την κατάλληλη στιγμή προγραμματίζεται ωοληψία, που την κάνω υπό ήπια νάρκωση- μέθη (από Αναισθησιολόγο) με υπερηχογραφική καθοδήγηση. Η ωοληψία γίνεται μέσα από τον κόλπο: εισάγω τον ηχοβολέα του υπερήχου, όπως και στο απλό υπερηχογράφημα, παράλληλα όμως με αυτό εφαρμόζεται μία ειδική βελόνα. Αυτή εισάγεται μέσα από τον κόλπο στο εσωτερικό της κοιλιάς με υπερηχογραφική καθοδήγηση. Παρακεντώ έτσι τις ωοθήκες και αναρροφώ ένα προς ένα τα ωοθυλάκια. Στη συνέχεια, τα ωάρια απομονώνονται, προετοιμάζονται από τους εμβρυολόγους, καταψύχονται και μένουν κατεψυγμένα μέχρι η γυναίκα να αποφασίσει να προσπαθήσει να μείνει έγκυος με αυτά.
Είναι αποτελεσματική; Με τη σύγχρονη μέθοδο κρυοσυντήρησης (vitrification) και τα σύγχρονα καλλιεργητικά υλικά επιτυγχάνουμε εξαιρετική ποιότητα ωαρίων και μετά την απόψυξη τους, χωρίς απώλειες σε αριθμό και ποιότητα και δυνατότητα γονιμοποίησης.
Πρόβλεψη πιθανότητας γέννησης παιδιού ως αποτέλεσμα κρυοσυντήρησης, λαμβάνοντας υπόψη αριθμό ωαρίων και ηλικία της γυναίκας κατά την κρυοσυντήρηση
Predicting the likelihood of live birth for elective oocyte cryopreservation: a counseling tool for physicians and patients R.H. Goldman, C. Racowsky, L.V. Farland, S. Munné, L. Ribustello, J.H. Fox
Επιβίωση- ποιότητα ωαρίων μετά την απόψυξη και πιθανότητα κύησης
Η επιβίωση ενός ώριμου ωαρίου μετά την απόψυξη εκτιμάται ότι είναι άριστη σε ποσοστό 95% για γυναίκες < 35 ετών και περίπου 82-85% σε γυναίκες >36 ετών.
Δεδομένα από πολλαπλές μελέτες συμπεραίνουν ότι μία γυναίκα < 35 ετών που έχει κρυοσυντηρήσει 10 ώριμα ωάρια, έχει αθροιστική πιθανότητα 60-70% με αυτά να αποκτήσει υγιές παιδί στο μέλλον.
Πότε πρέπει να γίνει η κατάψυξη; Εδώ ισχύει το «όσο νωρίτερα τόσο καλύτερα». Η ASRM (American Society for Reproductive Medicine) θέτει ως όριο τα 37 έτη, πάντα μετά από λεπτομερή εκτίμηση της υγείας και της αναπαραγωγικής ικανότητας της γυναίκας με βάση το ιατρικό ιστορικό της (ορμονικό προφίλ, διάγνωση άλλων προβλημάτων υγείας, λήψη φαρμάκων κλπ). Αν μια γυναίκα καταψύξει ωάρια στα 35 της και αποφασίσει να μείνει έγκυος με αυτά στα 42, τότε η αναπαραγωγική της ηλικία είναι τα 35, όχι τα 42. Με λίγα λόγια, η μέθοδος «παγώνει το χρόνο». Το πιο συχνό λάθος των γυναικών όμως είναι ότι το αποφασίζουν όταν είναι ήδη αργά. Μια γυναίκα άνω των 40 στην οποία έχουν αρχίσει οι ανωμαλίες του κύκλου δε θα έχει τα ίδια αποτελέσματα με μια νεότερη.
Το Βασιλικό Κολλέγιο Μαιευτήρων Γυναικολόγων στο Ηνωμένο Βασίλειο σαφώς τονίζει την αξία της κατάψυξης στην ηλικία των 35 και κάτω.
(https://www.rcog.org.uk/en/guidelines-research-services/guidelines/sip63/).
H ASRM περιγράφει μέγιστη αποτελεσματικότητα σε ηλικίες κάτω των 34. (https://www.fertstert.org/article/S0015-0282(15)00170-3/fulltext).
Είναι ακριβή διαδικασία; Το κόστος της κατάψυξης ωαρίων είναι περίπου όσο και ενός κύκλου εξωσωματικής, στα 2600 ευρώ. Κάθε ενδιαφερόμενη πρέπει να συνυπολογίσει τα φάρμακα, περί τα 800 ευρώ, καθώς και το ετήσιο κόστος κρυοσυντήρησης (250 ευρώ ετησίως).
Τι συμβαίνει την ημέρα της ωοληψίας; (αντιγράφω από το link του Εργαστηρίου στο Γέννημα)
Το επιθυμητό σε έναν κύκλο για κατάψυξη ωαρίων είναι να πάρουμε περισσότερα ωάρια από το ένα του φυσικού κύκλου. Για αυτό το λόγο γίνεται διέγερση των ωοθηκών, συνήθως με ενέσιμα φάρμακα για 10-12 ημέρες. Το ιδανικό αποτέλεσμα είναι περίπου 10-12 ωάρια κατά μέσο όρο προκειμένου να έχουμε μια ρεαλιστική ελπίδα για εγκυμοσύνη στο μέλλον με αυτά τα ωάρια.
Ωρίμανση του ωαρίου μέσα στην ωοθήκη μέχρι την ωορρηξία
Η κατάψυξη γίνεται με τη μέθοδο της υαλοποίησης (vitrification). Είναι η πιο εξελιγμένη τεχνολογία κατάψυξης, η οποία προστατεύει τα ωάρια και δίνει καλύτερα ποσοστά βιωσιμότητας στην απόψυξή τους.Τα ωάρια διατηρούνται στους -196oC μέσα σε ειδικά ‘καλαμάκια’ σε δοχείο με υγρό άζωτο. Κάθε ασθενής έχει τη δικιά της ταυτοποιημένη θέση και όλα τα ‘καλαμάκια’ φέρουν τα στοιχεία της. Με βάση τη νομοθεσία, τα ωάρια μπορούν να διατηρηθούν σε κατάψυξη για 10 χρόνια ή μέχρις ότου η ασθενής να γίνει 50, ό, τι έρθει πρώτο. Για αυτό το διάστημα, η ποιότητά τους παραμένει αναλλοίωτη. Με λίγα λόγια, ‘παγώνουμε το χρόνο’ και τα ωάρια διατηρούν την ηλικία που είχε η γυναίκα την ημέρα της ωοληψίας. Στην ουσία, η ασθενής μεγαλώνει σε ηλικία, αλλά τα ωάριά της όχι.
Κάτι που θα ήθελα να τονίσω είναι ότι πολλές γυναίκες έχουν τη λανθασμένη εντύπωση ότι 1 ωάριο = 1 μωρό. Δεν είναι όμως έτσι, γιατί δεν λειτουργεί το σώμα μας έτσι. Από τα 10 ωάρια, στατιστικά 1 μόνο είναι ‘καλό’ και μπορεί να δώσει εγκυμοσύνη. Αν το σκεφτείτε, όταν μια γυναίκα προσπαθεί να μείνει έγκυος, ξέρει ότι αυτό μπορεί να μη γίνει από τον πρώτο μήνα. Η εγκυμοσύνη δεν έρχεται κάθε μήνα που το ζευγάρι έχει ελεύθερες επαφές. Η κάθε γυναίκα που ενδιαφέρεται για να κάνει κατάψυξη ωαρίων θα πρέπει να ενημερώνεται από το γιατρό της και τη μονάδα για αυτά τα στατιστικά δεδομένα εξ αρχής.
Μετά το πέρας της διαδικασίας, η ασθενής μπορεί να φύγει και να πάει στο σπίτι να ξεκουραστεί. Εμείς από το εργαστήριο θα επικοινωνήσουμε μαζί της τηλεφωνικά και θα την ενημερώσουμε όταν ολοκληρώσουμε την κατάψυξη. Επίσης, αν το θέλει, θα της στείλουμε με email τη γραπτή αναφορά μας.
Ένας κύκλος για κατάψυξη είναι αρκετός ή χρειάζεται κάτι παραπάνω;
Συνήθως είναι αρκετός. Αυτό εξαρτάται από την ηλικία της γυναίκας, το ορμονικό της προφίλ και τελικά πόσα ωάρια πήραμε στην ωοληψία και ήταν κατάλληλα για κατάψυξη. Σε περίπτωση που είναι λίγα, με το γιατρό θα συστήσουμε να γίνει επανάληψη της θεραπείας δεύτερη ή και τρίτη φορά. Μετά από την κατάλληλη συμβουλευτική, η απόφαση είναι της ασθενούς αποκλειστικά ανάλογα με το πλάνο και τη σκέψη της για τη ζωή της. Εμείς αντιμετωπίζουμε την κάθε γυναίκα ξεχωριστά, εξατομικευμένα και της προτείνουμε το καλύτερο πλάνο για αυτήν.
Υπάρχουν διαφορές στις ασθενείς που κάνουν ωοληψία για κατάψυξη ωαρίων και σε αυτές που κάνουν εξωσωματική;
Αυτές που έρχονται για κατάψυξη νιώθουν ότι προσφέρουν κάτι στον εαυτό τους, κάποιοι μπορεί να το θεωρήσουν και πολυτέλεια. Δεν έχουν άμεσο στόχο τη δημιουργία οικογένειας, δεν προσπαθούν τώρα για μωρό, αλλά κάνουν κάτι για το μέλλον τους, κάτι σαν ασφάλεια ζωής. Η κατάψυξη ωαρίων είναι μια πράξη φροντίδας που κάθε γυναίκα μπορεί να προσφέρει στον εαυτό της – με την ίδια φροντίδα αγκαλιάζουμε κι εμείς αυτές τις γυναίκες.
Τι γίνεται όταν η ασθενής αποφασίσει να χρησιμοποιήσει τα κατεψυγμένα ωάρια για να μείνει έγκυος;
Σε αυτή την περίπτωση, προχωράμε κατευθείαν στη γονιμοποίηση με το σπέρμα του συντρόφου/συζύγου και μάλιστα με τη μέθοδο της μικρογονιμοποίησης. Τότε δημιουργούνται έμβρυα που παραμένουν στο εργαστήριο σε ελεγχόμενες ιδανικές συνθήκες μέχρι την ημέρα της εμβρυομεταφοράς. Η πιθανότητα γονιμοποίησης των ωαρίων και εξέλιξης των εμβρύων δε διαφέρει σε σχέση με τα ‘φρέσκα’ ωάρια.
Αν η γυναίκα δεν χρειαστεί τελικά τα ωάρια της, αν τελικά συλλάβει αυθόρμητα;
Σε αυτή την περίπτωση, προχωράμε κατευθείαν στη γονιμοποίηση με το σπέρμα του συντρόφου/συζύγου και μάλιστα με τη μέθοδο της μικρογονιμοποίησης. Τότε δημιουργούνται έμβρυα που παραμένουν στο εργαστήριο σε ελεγχόμενες ιδανικές συνθήκες μέχρι την ημέρα της εμβρυομεταφοράς. Η πιθανότητα γονιμοποίησης των ωαρίων και εξέλιξης των εμβρύων δε διαφέρει σε σχέση με τα ‘φρέσκα’ ωάρια.
